Neurorehabilitacja – jakie nowoczesne metody stosuje się u pacjentów w stanie wegetatywnym
Stan wegetatywny jest jednym z najtrudniejszych stanów klinicznych, z jakim mierzy się współczesna medycyna, ponieważ pacjent zachowuje podstawowe funkcje życiowe, czyli oddycha, ma zachowaną pracę serca i odruchy, jednak nie wykazuje oznak świadomości siebie ani otoczenia. Jeszcze kilkanaście lat temu możliwości terapeutyczne takich pacjentów były bardzo ograniczone, jednak współczesna neurorehabilitacja otwiera nowe drogi do stymulacji mózgu i poprawy funkcjonowania takich pacjentów.
Czym jest neurorehabilitacja i dlaczego jest tak istotna?
Nowoczesna rehabilitacja neurologiczna jest specjalistyczną formą terapii, która jest przeznaczona dla osób z uszkodzeniami ośrodkowego układu nerwowego, w tym pacjentów po urazach mózgu, udarach czy właśnie w stanie wegetatywnym. To proces interdyscyplinarny, który łączy neurologię, fizjoterapię, neuropsychologię z nowoczesnymi technologiami, a wszystko to ma na celu aktywizację układu nerwowego, przywracanie kontaktu z otoczeniem i zapobieganie powikłaniom długotrwałego unieruchomienia. Zatem do głównych celów neurorehabilitacji należy stymulacja tych ośrodków mózgowych, które mogą odzyskać swoją funkcję, wspieranie neuroplastyczności mózgu, czyli jego zdolności do tworzenia nowych połączeń nerwowych, aktywacja reakcji ruchowych, sensorycznych i emocjonalnych, a przy tym również utrzymanie sprawności organizmu, zapobieganie przykurczom, odleżynom czy infekcjom. Z praktycznego punktu widzenia to wszystko oznacza, że każda forma bodźca, czy to ruchowego, czy też dotykowego, dźwiękowego bądź wizualnego może stanowić impuls, który niejako obudzi fragment mózgu i stopniowo przywróci jego funkcję.
Jakie metody neurorehabilitacji stosuje się u pacjentów w stanie wegetatywnym?
Współczesna terapia neurologiczna opiera się na kilku fundamentalnych zasadach, do których należy przede wszystkim wczesne rozpoczęcie terapii, ponieważ im szybciej pacjent zostanie objęty stymulacją, tym większe szanse na reakcję neurologiczną jego mózgu, terapia multisensoryczna, angażująca wszystkie kanały percepcji, regularność i powtarzalność bodźców, wspierające proces neuroplastyczności mózgu czy też indywidualne dopasowanie programu do reakcji mózgu każdego pacjenta. Nie można też pominąć konieczności interdyscyplinarnej współpracy wielu specjalistów, w tym neurologów, fizjoterapeutów, psychologów, logopedów i terapeutów zajęciowych.
U pacjentów w stanie wegetatywnym stosuje się nowoczesne metody neurorehabilitacji, jak np. stymulację sensoryczną i neurofizjologiczną. Metoda ta polega na dostarczaniu pacjentowi różnorodnych bodźców, celem czego jest aktywizacja dróg nerwowych i pobudzanie reakcji mózgu na bodźce zewnętrzne. Taka terapia sensoryczna może być wspomagana nowoczesną technologią, jak chociażby systemy VR czy audiowizualne programy stymulujące percepcję.
Kolejna ze stosowanych nowoczesnych metod neurostymulacyjnych to tDCS czyli przezczaszkowa stymulacja prądem stałym oraz TMS, czyli stymulacja magnetyczna. Te metody pozwalają na pobudzanie określonych obszarów mózgu, które są odpowiedzialne za świadomość, ruch i reakcję na bodźce. Techniki te mogą poprawić poziom czuwania i reaktywność pacjentów, zwłaszcza w połączeniu z klasyczną rehabilitacją ruchową i sensoryczną.
U pacjentów wegetatywnych stosuje się także elementy fizjoterapii neurorehabilitacyjnej, mimo, że pacjent nie wykazuje świadomej aktywności, jednak jego ciało wymaga stałego ruchu. Wykorzystuje się tu ćwiczenia bierne i czynne wspomagane, pionizację bierną, mobilizację stawów i mięśni, a także terapię oddechową oraz techniki neurofizjologiczne. Ruch nie tylko zapobiega zanikom mięśniowym, ale również stymuluje mózg przez czucie głębokie.
Z pomocą w rehabilitacji pacjentów w stanie wegetatywnym przychodzi także robotyka oraz wirtualna rzeczywistość. Różnego rodzaju roboty rehabilitacyjne, jak egzoszkielety czy automatyczne systemy pionizacji, pozwalają na precyzyjne, powtarzalne ruchy kończyn, nawet jeśli pacjent sam nie potrafi ich wykonać. Z kolei wirtualna rzeczywistość pozwala tworzyć kontrolowane środowisko sensoryczne, w którym pacjent otrzymuje bodźce wizualne i dźwiękowe stymulujące mózg.
Dobre efekty terapeutyczne przynosi również muzykoterapia, która w neurorehabilitacji jest stosowana jako narzędzie stymulacji słuchowo-emocjonalnej, ponieważ znajomy głos lub ulubiona muzyka mogą aktywować ośrodki pamięci i emocji. Coraz powszechniej wykorzystuje się także nagrania głosów bliskich, które pomagają pacjentowi odnaleźć bodźce znane sprzed urazu.
Nowoczesne systemy komunikacji i diagnostyki BCI czyli Brain-Computer Interface to technologia interfejsów mózg–komputer, która pozwala odczytywać aktywność elektryczną mózgu i analizować, czy pacjent reaguje na określone bodźce. Choć metoda wciąż jest w fazie rozwoju, daje nadzieję na rozpoznanie śladów świadomości i umożliwia lepsze dopasowanie terapii do indywidualnych reakcji pacjenta.
Chcesz dowiedzieć się więcej?
Skontaktuj się z nami
Co jeszcze ma znaczenie w neurorehabilitacji osób w stanie wegetatywnym?
Znaczenie ma również współpraca zespołowa, ponieważ neurorehabilitacja pacjenta w stanie wegetatywnym to proces wymagający ścisłej współpracy takich specjalistów, jak neurolog, który diagnozuje i monitoruje funkcje mózgu, fizjoterapeuta, który prowadzi terapię ruchową i stymulację proprioceptywną, logopeda i neuropsycholog wspierający komunikację i stymulację poznawczą, a także pielęgniarki i terapeuci zajęciowi oraz rodzina pacjenta, której największa rola to stymulacja emocjonalna.
Dzięki takiemu kompleksowemu podejściu możliwe jest jednoczesne podejmowanie działań na wielu płaszczyznach – ruchowej, sensorycznej czy emocjonalnej, co zwiększa szanse na poprawę funkcji mózgowych.
Neurorehabilitacja pacjentów w stanie wegetatywnym to dziedzina, w której łączy się naukę, technologię, empatię oraz ludzką cierpliwość. Każdy bodziec oraz każda reakcja mają znaczenie i mogą stać się impulsem, który obudzi uśpione obszary mózgu.
Co mówią o nas nasi Pacjenci?
Zachęcamy także do zapoznania się z historiami naszych Pacjentów Historie pacjentów – Comfort Life
