Rola fizjoterapii w rehabilitacji pacjentów w śpiączce
Rehabilitacja pacjentów w śpiączce jest jednym z największych wyzwań współczesnej medycyny. I mimo, że osoba pozostaje w stanie nieświadomości, nie reagują w typowy sposób na bodźce, to jednak jej ciało nadal wymaga stałej opieki i stymulacji oraz ruchu. I tu właśnie ogromne znaczenie fizjoterapii – fundamentu procesu leczenia i potencjalnego wybudzania. Nie jest to też jedynie kwestia utrzymania sprawności mięśni i stawów, a złożony z wielu etapów proces, który wspiera pracę mózgu, układu krążenie, oddychanie oraz ogólną kondycję organizmu.
Dlaczego fizjoterapia jest istotna u pacjentów w śpiączce?
Brak ruchu oraz długotrwałe unieruchomienie pacjenta pociągają za sobą różne powikłania, jak zanik mięśni, przykurcze, odleżyny, zaburzenia krążenia, infekcje czy nawet zatorowość. To powoduje, że niezbędny jest ruch takiego pacjenta, nawet jeśli ma on jedynie bierny charakter, ponieważ to dzięki niemu można podtrzymać prawidłowe funkcjonowanie układu mięśniowo-szkieletowego, poprawić krążenie krwi i limfy, wspierać oddech i wentylację płuc, jak również zapobiegać zanikom i deformacjom stawowym czy stymulować układ nerwowy poprzez bodźce ruchowe i dotykowe. Dodatkowo, prawidłowo prowadzona fizjoterapia może pobudzać aktywność mózgu i wspierać w ten sposób sam proces wybudzania.
Jaki przebieg ma fizjoterapia u osób w śpiączce?
Fizjoterapia osób w śpiączce ma różne etapy, a w związku z tym inny zakres w poszczególnych z nich. Niemniej jednak prowadzona jest w sposób ciągły i indywidualny, uzależniony od wyjściowego stanu pacjenta oraz reakcji jego organizmu na podejmowane działania.
Początkowo fizjoterapia w śpiączce ma za zadanie utrzymać funkcje życiowe pacjenta oraz działać profilaktycznie pod kątem powikłań. Jej początek ma miejsce na oddziale intensywnej terapii, aby zapobiegać już od samego początku skutkom bezruchu. Do głównych działań podejmowanych wówczas z pacjentem należą ćwiczenia bierne fizjoterapia, kiedy to terapeuta wykonuje ruchy w stawach pacjenta, by utrzymać ich ruchomość, zmiany pozycji ciała zapobiegające odleżynom i poprawiające wentylację płuc, drenaż ułożeniowy oraz oklepywanie, wspomagające oczyszczanie dróg oddechowych, a do tego masaż wraz z mobilizacją tkanek, które poprawiają ukrwienie i odżywienie mięśni. Te zabiegi powodują, że ciało pacjenta zachowuje elastyczność, a układ krążenia i układ oddechowy pracują sprawniej.
Kolejny etap to wczesna stymulacja sensoryczno-ruchowa, rozpoczynająca się w momencie stabilizacji stanu pacjenta. Wówczas fizjoterapia staje się bardziej ukierunkowana na aktywizację układu nerwowego, a więc pobudzenie reakcji organizmu i przygotowanie go do dalszych etapów wybudzania. Dużą rolę odgrywają tu działania w ramach terapii stymulacyjnej w postaci bodźców dotykowych, ruchowych, dźwiękowych oraz czucia głębokiego. Wdrażana jest również aktywacja mięśni i układu czuciowego z wykorzystaniem delikatnych technik mobilizacyjnych, jak również terapia oddechowa, której zadaniem jest trening mięśni oddechowych oraz wspieranie odruchu kaszlowego. Pacjent jest również w sposób bierny pionizowany. Jest to niezwykle ważny moment, który wspiera krążenie, poprawia pracę serca i płuc, zapobiega osteoporozie, jak również stymuluje mózg poprzez zmianę ułożenia ciała względem grawitacji.
Kolejny etap fizjoterapii rozpoczyna się w chwili, gdy pacjent zaczyna reagować na bodźce, a mianowicie otwiera oczy, porusza kończynami czy reaguje emocjonalnie. Wówczas fizjoterapeuta dostosowuje terapię tak, aby wzmocnić te reakcje.
Stosowane są wtedy ćwiczenia czynne wspomagane, terapia funkcjonalna, jak również elementy metod neurofizjologicznych, które wspomagają integrację ruchu i świadomości ciała. Każda reakcja, nawet ta ledwo zauważalna, to sygnał aktywności ośrodkowego układu nerwowego i motywacja do dalszej terapii.
Chcesz dowiedzieć się więcej?
Skontaktuj się z nami
Co jest jeszcze istotne w czasie fizjoterapii osoby w śpiączce?
Bardzo ważne jest podejście indywidualne do każdego pacjenta, a także regularność podejmowanych działań, systematyczność, jak i cierpliwość. Nie ma tu też uniwersalnego schematu, zatem fizjoterapeuta dostosowuje intensywność i rodzaj ćwiczeń do stanu neurologicznego pacjenta, jego poziomu świadomości, reakcji organizmu, jak również wyników badań obrazowych i obserwacji klinicznych. Taka fizjoterapia, wraz z innymi formami rehabilitacji pacjenta w śpiączce może trwać całymi miesiącami, czy wręcz latami, stąd niezwykle istotne jest profesjonalne podejście specjalistów oraz empatia wraz z konsekwencją w działaniu.
Fizjoterapia pacjenta w śpiączce sama w sobie jest tu także tylko jednym z wielu elementów opieki, która musi być przede wszystkim kompleksowa. W ramach tej opieki współpracują ze sobą fizjoterapeuta, neurolog, anestezjolog, logopeda i terapeuta zajęciowy, neuropsycholog, pielęgniarki oraz bliscy pacjenta. Taka współpraca umożliwia skoordynowanie działań i utrzymanie spójności terapii, zarówno pod względem ruchowym, jak i poznawczym czy emocjonalnym. Nie można też pominąć roli rodziny w procesie fizjoterapii pacjenta w śpiączce. Fizjoterapeuci często uczą bliskich, jak bezpiecznie zmieniać pozycję chorego, wykonywać proste ćwiczenia bierne czy stymulować go głosem, dotykiem i samą obecnością. To bardzo ważny element całego procesu wybudzania i rehabilitacji w czasie śpiączki, ponieważ znajomy głos i bliskość stymulują układ limbiczny, odpowiadający za emocje i pamięć.
Nie do przecenienia są także możliwości jakie daje współczesna medycyna w połączeniu z innowacyjnymi metodami opartymi na osiągnięciach technologicznych. Tak zastosowana technologia zastosowana w fizjoterapii, zwiększa jej efektywność. Można tu wymienić m.in. roboty rehabilitacyjne, dzięki którym wspierane są bierne i czynne ćwiczenia kończyn, stymulację elektryczną i magnetyczną pobudzającą mięśnie oraz ośrodki mózgowe, platformy do pionizacji dynamicznej, terapię wirtualnej rzeczywistości służącą stymulacji mózgu poprzez bodźce wizualne, a także nowoczesne systemy monitoringu reakcji pacjenta. Te rozwiązania pozwalają precyzyjnie kontrolować postępy i dostosowywać terapię do indywidualnych potrzeb.
Co mówią o nas nasi Pacjenci?
Jakich efektów fizjoterapii można oczekiwać?
Każdy przypadek pacjenta w śpiączce jest inny, jednak wspólny mianownik to wczesna i konsekwentna fizjoterapia. To dzięki niej właśnie można skrócić czas hospitalizacji, poprawić stan ogólny i oddechowy chorego, zapobiec u niego nieodwracalnym zmianom mięśniowym, a także zwiększyć szanse na powrót świadomości oraz ułatwić późniejszą rehabilitację funkcjonalną po wybudzeniu. Trzeba mieć jednak na uwadze, że fizjoterapia nie zawsze prowadzi do pełnego odzyskania świadomości, ale z pewnością poprawia jakość życia pacjenta i jego komfort.
Proces fizjoterapii w śpiączce to zatem nie tylko profilaktyka przeciwpowikłaniowa, ale aktywny, dynamiczny proces terapeutyczny, którego celem jest pobudzenie organizmu i mózgu do działania. Każdy ruch, dotyk czy innego typu bodziec mają znaczenie, a dzięki połączeniu wiedzy, empatii i nowoczesnych metod działania, fizjoterapeuci pełnią kluczową rolę w zespole wybudzania pacjentów, dając im szansę na powrót do świadomości i dalszej rehabilitacji.
Zachęcamy także do zapoznania się z historiami naszych Pacjentów Historie pacjentów – Comfort Life
