Rehabilitacja biodra u osób starszych – bezpieczeństwo i efekty
Operacja biodra, a w szczególności ten jej rodzaj, który polega na wszczepieniu endoprotezy, jest jednym z najczęściej wykonywanych zabiegów ortopedycznych, przy czym większość pacjentów stanowią osoby w wieku średnim i starszym. Mimo nowoczesnych metod chirurgicznych stosowanych w trakcie tego typu operacji, a także dużego bezpieczeństwa i przewidywalności takiego zabiegu, nadal pozostaje ważnym odpowiednie przygotowanie do niego pacjenta i to nie tylko pod kątem fizycznym, ale i psychicznym. Jak przygotować się do operacji endoprotezy biodra? Jednym z najważniejszych elementów tego procesu przygotowawczego jest rehabilitacja przedoperacyjna, nazywana też prehabilitacją.
Dlaczego warto odpowiednio się przygotować do operacji biodra?
Zabieg wymiany stawu biodrowego nazywany endoprotezoplastyką stanowi istotne wyzwanie dla organizmu pacjenta, a przygotowanie do niego ma na celu m.in. zmniejszenie ryzyka wystąpienia powikłań, wśród których najpoważniejsze to zakrzepica, ale także osłabienie mięśni czy ograniczenia ruchowe. Odpowiednia prerehabilitacja biodra ma także na celu przyspieszenie regeneracji organizmu po operacji, skrócenie czasu hospitalizacji oraz rehabilitacji pooperacyjnej, a także zwiększenie pewności siebie pacjenta i zmniejszenie lęku przed zabiegiem, poprzez odpowiednie wsparcie psychologiczne.
Chcesz dowiedzieć się więcej?
Skontaktuj się z nami
Co obejmuje przygotowanie do operacji biodra?
Proces przygotowania pacjenta do zabiegu endoprotezoplastyki biodra to nie tylko sama prerehabilitacja, ale również w pierwszej kolejności przeprowadzenie oceny stanu ogólnego zdrowia i niezbędne konsultacje lekarskie. Przed planowanym zabiegiem pacjent musi przejść pełną kwalifikację, a więc badania laboratoryjne i obrazowe, jak RTG, EKG i morfologia, konsultacja z anestezjologiem, internistą oraz ortopedą, jak również ocena ryzyka chorób współistniejących, takich jak cukrzyca, nadciśnienie czy POChP.
Niezwykle istotna jest także edukacja pacjenta i wytłumaczenie mu, jak przebiega sama operacja, jak będzie wyglądać opieka pooperacyjna i rehabilitacja, jak dbać o ranę pooperacyjną, a także jak przygotować dom do bezpiecznego funkcjonowania po zabiegu, np. wyposażając go w uchwyty, podwyższoną toaletę czy usuwając dywany.
I w końcu sama rehabilitacja przedoperacyjna, stanowiąca bardzo ważny, a niestety często pomijany etap przygotowań, ponieważ odpowiednio przygotowany i nastawiony pacjent, szybciej wraca do sprawności po zabiegu chirurgicznym.
Jakie znaczenie ma rehabilitacja przedoperacyjna?
Bardzo ważnym celem prerehabilitacji jest wzmocnienie mięśni otaczających staw biodrowy, czyli mięśni pośladkowych, mięśni czworogłowego uda, mięśni brzucha i grzbietu. Są to bowiem te mięśnie, które odpowiadają za stabilność i prawidłowy chód. Silniejsze mięśnie lepiej współpracują z nową endoprotezą i odciążają ją w pierwszych tygodniach po operacji.
Kolejna kwestia to poprawa zakresu ruchu i elastyczności stawu, ponieważ jego ograniczona ruchomość przed operacją może negatywnie wpłynąć na jego późniejszą mobilność. Ćwiczenia rozciągające i mobilizacyjne pomagają natomiast zwiększyć zakres ruchu, co z kolei skraca czas rekonwalescencji.
Prerehabilitacja stanowi też czas edukacji pacjenta na temat technik poruszania się po zabiegu, ponieważ zostaje on poinstruowany, jak wstawać i jak siadać z użyciem kul łokciowych, jak wchodzić po schodach, a także jak leżeć, obracać się i wstawać z łóżka bez ryzyka zwichnięcia nowego stawu.
Wpływa ona również na zwiększenie wydolności ogólnej organizmu dzięki wykonywanym w jej ramach ćwiczeniom ogólnokondycyjnym, takim jak marsz, jazda na rowerze stacjonarnym czy ćwiczenia oddechowe. Takie aktywności poprawiają pracę układu krążeniowo-oddechowego i przyspieszają gojenie pooperacyjne.
I jeszcze jedna, bardzo ważna korzyść wynikająca z odpowiedniego przygotowania do zabiegu endoprotezoplastyki stawu biodrowego – wsparcie psychiczne. Ruch, edukacja i kontakt z fizjoterapeutą zmniejszają lęk, poprawiają samopoczucie i wzmacniają motywację pacjenta.
Jak wygląda przykładowa rehabilitacja przedoperacyjna?
Program prehabilitacji bioder przede wszystkim musi być indywidualnie dostosowany do możliwości pacjenta, jego wieku czy poziomu aktywności, a także aktualnego stanu stawu biodrowego. Najczęstszymi, typowymi elementami programu są np. ćwiczenia izometryczne i dynamiczne dla kończyn dolnych, ćwiczenia równoważne i koordynacyjne, a także ćwiczenia mobilizujące miednicę i staw biodrowy oraz nauka chodu z pomocą kul. Pacjent otrzymuje także instruktaż w zakresie czynności dnia codziennego. Taka prerehabilitacja powinna trwać od 2 do 6 tygodni przed operacją, przy zachowaniu minimum 2–3 sesje tygodniowo, choć nawet krótszy okres przynosi pozytywne efekty.
Na co jeszcze zwrócić uwagę przed wymianą stawu biodrowego?
Wśród najważniejszych kwestii, o których jeszcze należy pamiętać przed zabiegiem operacyjnej wymiany stawu biodrowego jest utrzymywanie zdrowej masy ciała, ponieważ nadwaga zwiększa ryzyko wystąpienia powikłań pooperacyjnych. W przypadku palaczy zalecane jest rzucenie palenia, ponieważ pogarsza ono gojenie się ran. Ważne jest również uporządkowanie przestrzeni domowej, przygotowując wygodne miejsce do spania i odpoczynku, jak również usuwając ewentualne przeszkody. Przyda się także sprzęt pomocniczy, jak kule, chwytaki czy krzesełko pod prysznic. I jeszcze jeden niezwykle ważny aspekt, czyli zapewnienie sobie wsparcie, np. ustalając, kto z rodziny czy znajomych będzie mógł pomóc w pierwszych dniach po powrocie ze szpitala.
Przygotowanie do operacji biodra nie jest więc tylko sprawą ortopedy i chirurga. Jest to proces, który zaczyna się na długo przed samym zabiegiem, będąc jednym z najskuteczniejszych sposobów na przyspieszenie powrotu do sprawności, zmniejszenie bólu i ryzyka powikłań, a także zwiększenie samodzielności pacjenta po operacji.